یکی از نیازهای کودکان آن است که بتوانند خواسته های خود را خوب بشناسند و در صورت نیاز به دیگران بشناسانند. آن ها باید با شیوه های درست و بیان صحیح اعلام نیاز نیز آشنا باشند. فرض کنید کودکی را که از والدین، معلم یا دوستش چیزی می خواهد اما نمی داند چگونه باید توجه دیگران را به خود جلب کند و خواسته اش را با آن ها در میان بگذارد.

یک واقعیت تلخ آن است که نه تنها کودکان، بلکه برخی از بزرگسالان نیز در این مهارت مشکل دارند و در برقراری رابطه با دیگران دچار نارسایی یا احساس ناکامی و شکست می شوند. در ادامه به سه تکنیک جهت آموزش ارتباط مؤثر به کودکان اشاره شده است.

اولین گام در آموزش مهارت ارتباط مؤثر، آشنا کردن فرزندان مان با مفهوم ارتباط است

1- تکنیک ربط دهی: اولین گام در آموزش مهارت ارتباط مؤثر، آشنا کردن فرزندان مان با مفهوم ارتباط است.

– برای آن که ذهن کودک خردسال در سنین قبل از دبستان را با مفهوم ارتباط آشنا کنید، یک سری اشیاء مثل کیف و کتاب، مداد و پاک کن، قاشق و چنگال، گل و گلدان آماده کنید و بر روی زمین یا میز قرار دهید. آن گاه از کودک بپرسید «چی به چی ربط داره؟» می توانید در گام بعدی تصویر این اشیاء را روی تابلویی بکشید و سپس بخواهید با کشیدن خطوطی مشخص کند چه چیزی به چه چیزی ربط دارد. اشکال را با فاصله و درهم بکشید.

اطلاعات بیشتر لمس کنید

– برای معرفی مفهوم ارتباط برای کودکان سنین دبستان به بالا از آنان بخواهید که هر آن چه را درباره مفهوم ارتباط در ذهن دارند، بیان کنند. سپس در کنار مطالبی که گفته اند، معنی ارتباط را تبیین کنید؛ ارتباط یعنی ارسال پیام و ارسال پیام سه بخش دارد: فرستنده پیام، گیرنده پیام، محتوای پیام. محتوای پیام یا ظاهری است و یا غیرظاهری. ارتباط باید تبادلی دو جانبه با نیت برد- برد باشد. برد- برد یعنی دو طرف ارتباط در انتهای ارتباط احساس خوشایندی داشته باشند.سپس در ادمه به تدریج مفهوم ارتباط مؤثر را بشناسانید؛ یعنی این که یک طرف، پیام را خوب بدهد و دیگری پیام را خوب بگیرد و عکس العمل مناسب را نشان بدهد.

بعد از درک مفهوم ارتباط توسط کودک، مناسب با سن او درباره خود ارتباط ها و فواید آن می پرسیم. برای مثال سؤال می کنیم: اولین کسی که بعد از تولد با او ارتباط برقرار می کنیم چه کسی است؟ بر اثر این ارتباط چه نیازهایی از شما برطرف می شود؟ به نظر شما چرا انسان ها با یکدیگر ارتباط می گیرند؟ (برای کودکان کوچک تر دلیل را رفع نیازهای اولیه هم چون غذا، تهیه پوشش، اسباب بازی و … مطرح می کنیم و برای کودکان بزرگ تر رفع نیازهای اجتماعی و تحصیلی را.) با چه روش هایی می توانیم با دیگران ارتباط برقرار کنیم؟ آیا کسی را می شناسید که با دیگران ارتباط برقرار نکند؟ در بین اطرافیانت چه کسی با دیگران بهتر ارتباط برقرار می کند؟ چه نکته های مثبتی در شیوه ارتباطی او نظر تو را به خود جلب می کند؟

2- تکنیک رسم تصویر: روبه روی فرزند خود می نشینیم. به او کاغذ و مدادی می دهیم و سپس تصویری را که روی آن چند شکل هندسی تو در تو و مختلف کشیده شده را در دست می گیریم و بدون نشان دادن آن تصویر به او، شروع به توصیف آن می کنیم و از کودک می خواهیم بر اساس توصیفات ما، شکل مورد نظر را ترسیم نماید. در حین کشیدن تصویر، او اجازه سوال کردن ندارد و ما نیز اجازه تأیید یا رد کردن آن چه را می کشد، نداریم. مدت انجام این تکنیک پنج دقیقه است. بعد از آن از کودک می خواهیم شکلی را که کشیده با شکلی که در برگه ماست، مقایسه کند.

ارتباط مؤثر کلید فهمیدن منظور طرف مقابل با تکنیک های خوب گوش دادن و خوب پرسیدن است.

سپس همان تمرین را این بار با شیوه جدیدی انجام می دهیم؛ به او می گوییم که می تواند در هنگام ترسیم شکلی که برایش توصیف می کنیم، هر سؤالی درباره ترسیم بهتر شکل دارد، بپرسد. سپس می خواهیم شکل کشیده شده را با شکلی که ما برایش توصیف کرده ایم مقایسه کند. حالا از او می پرسیم آیا تصویری که دفعه اول کشیده شبیه تر به آن تصویر مورد نظر ما بوده است یا تصویر بار دوم؟ روشن است که تصویر بار دوم. می پرسیم چرا؟ خواهد گفت چون اجازه سوال کردن درباره منظور ما را داشته است. می پرسیم در حین کشیدن تصویر اول حس بهتری داشتی یا تصویر دوم؟ روشن است که چون کودک در بار اول نمی توانست سوال کند، حس خوبی نداشت و احساس سردرگمی می کرد اما در دفعه دوم احساس کنترل بیشتری بر اوضاع داشت.

نتیجه: اگر در هنگام ارتباط بتوانیم سؤالات را به جا بپرسیم، از منظور طرف مقابل بهتر آگاه می شویم و درک بهتری از فکر، احساس و رفتار او می یابیم، اما اگر سؤال نپرسیم یا سؤالات نامناسب و بی مورد بپرسیم، امکان آن که به فهم دقیق تر افکار و احساسات او برسیم کمتر است؛ بنابراین ارتباط مؤثر کلید فهمیدن منظور طرف مقابل با تکنیک های خوب گوش دادن و خوب پرسیدن است.